|
|
COVID-19
HET VERHAAL door Ed.Verhelst;
Update 4-03-2022 |
Tik op de blauwe onderlijnde titels voor uitgebreide tekst.
Telkens er nieuwe ontwikkelingen komen wordt dit verhaal aangepast.
 |
|
COVID-19 van 2020 tot 2022
|
Het coronavirus waart al sinds februari 2020 rond in de wereld en
heeft een enorm aantal mensen besmet waarbij veel overlijdens te betreuren vielen; de meeste zieken
zijn gelukkig hersteld maar sommigen moeten een lange revalidatie ondergaan.
Uit een onafhankelijk onderzoek blijkt dat de pandemie vermeden had kunnen worden. China heeft de uitbraak lange tijd stil gehouden en de WHO
(Wereld Gezondheidsorganisatie) heeft te lang getalmd om de wereld te verwittigen en om de nodige maatregelen voor te schrijven.
Nadat het virus uit China overwaaide naar bijna alle landen
vaardigde men overal maatregelen uit met als enig doel er voor te zorgen dat de ziekenhuizen niet
overbelast zouden raken. Die maatregelen waren niet overal dezelfde en de
resultaten verschilden dan ook van land tot land. In China veroorzaakte de pandemie een sociale en economische schok. Dankzij de urgente en efficiënte respons
van de overheid in Beijing werd het virus in China ingedamd en vielen er in dat land slechts 4849 doden.
De rest van de wereld faalde.
In de beginperiode was er nog weinig kennis over de oorzaken en het verloop van de besmettingen en waren de maatregelen niet al te streng om de negatieve impact op de mentale gezondheid, de economie, het onderwijs en het sociaal leven te beperken. De politiek die de maatregelen uitvaardigt liet zich adviseren door wetenschappers (virologen, epidemiologen, bio-statistici, e.a.) Ook internationaal ontstond nauwe samenwerking om de pandemie in te dijken. Over de proportionaliteit van de maatregelen tastte men in het duister. Toch kwam er in België een eerste golf met vooral veel sterfgevallen in woonzorgcentra omdat het virus vooral oudere personen trof. De oorzaken hiervan zullen onderzocht worden. Ook mensen met gezondheidsproblemen waren dikwijls slachtoffer. Dankzij doortastend optreden (lockdown) werd deze golf afgevlakt tot een laag niveau van besmettingen. (85 /dag).
De maatregelen zoals mondmaskerplicht, afstand houden, handen wassen , sluiting van horeca en niet-essentiële handelszaken, avondklok en het verbod op samenkomsten (kerkdiensten, binnen-en buitenlandse reizen, sportevenementen, festivals , culturele activiteiten, thuiswerk, onderwijs online, e.a.) waren redelijk effectief maar konden niet volledig gehandhaafd worden omwille van de impact op de economie en het sociaal leven .
Daarom werden ze geleidelijk versoepeld maar doordat we opnieuw geconfronteerd werden met varianten van het virus en niet iedereen de geldende maatregelen volgde kregen we een tweede golf waarbij de zware gevolgen minder erg waren maar de besmettingen toch nog op een te hoog niveau bleven ( tot 2500/dag). Ook veel jongere mensen werden in ziekenhuizen opgenomen.
Negen op de tien Vlaamse en Brusselse ziekenhuizen vertellen liever niet hoeveel coronadoden er bij hen te betreuren zijn uit schrik dat er verkeerde conclusies getrokken worden.
De druk vanuit een deel van de bevolking om de maatregelen af te schaffen of te versoepelen groeide. Sommige politici hadden hier gehoor naar. Ook de kritiek op de adviserende wetenschappers nam toe vanuit bepaalde hoeken. Er ontstonden protestgroepen en een heel beperkt aantal coronasceptici begonnen de maatregelen in vraag te stellen. Ze vonden een gewillig gehoor bij een deel van de bevolking dat die maatregelen ondraaglijk vond of bij sommigen die niet voor de zittende regering hadden gekozen.
Ondertussen hebben verschillende farmaceutische bedrijven vaccins ontwikkeld en worden nu in vele landen de vaccinatieprogramma's opgestart.
Corona levert minstens één grote winnaar op: de wetenschap. De ontwikkeling van de covid-vaccins is zonder meer een medische revolutie, die ook voor de behandeling van kanker en erfelijke ziektes de grenzen verlegt.Er is ook ongerustheid over de eventuele bijwerkingen van de vaccins. De toepassing van AstraZeneca wordt in sommige landen tijdelijk stopgezet tot er zekerheid is over de vorming van bloedklonters en het tekort aan bloedplaatjes bij weliswaar een zeer klein percentage van de gevaccineerden . België besliste om verder met dit vaccin door te gaan omdat men overtuigd is dat tijdelijk stopzetten het risico op meer besmettingen betekent. Ons land werd hier bijgetreden door verschillende internationale instanties. Uiteindelijk bestempelde het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA) en de Wereld Gezondheids Organisatie (WHO) dat het AstraZeneca-vaccin veilig is. Verschillende landen zetten de toediening ervan verder.
Aangezien er geen vaccinatieplicht geldt is het niet zeker dat een voldoende deel van de bevolking ingeënt zal worden wat een voorwaarde is om latere verspreiding te voorkomen.
Nochtans is vaccinatie het meest doeltreffende middel om besmetting met het virus te voorkomen bij zichzelf en bij anderen. Groepsimmuniteit is nog in geen enkel land bereikt. Tenzij het virus muteert en minder schadelijk wordt zoals destijds met de Spaanse griep is gebeurd. Maar er duiken steeds meer varianten van het virus op(na de Zuid-Afrikaanse, de Britse,de Braziliaanse en de Indiase) die even agressief zijn of erger.
De immuniteit na inenting is waarschijnlijk maar voor een beperkte periode en vaccinatie zal dan ook in de toekomst moeten herhaald worden zoals bij het griepvirus ook omdat nieuwe varianten verwacht worden.
De bevolking wordt door de media dagelijks op de hoogte gehouden over het verloop van de besmettingen, de ziekenhuisopnames en de overlijdens in binnen-en buitenland. Dit houdt de alertheid wakker maar creëert ook angst en depressie. De psychologische impact van dat nieuws op vele mensen en vooral op de jeugd is groot. De schade voor de economie is enorm en de leefbaarheid van veel handelszaken en bedrijven is precair waardoor de dominantie van marktleiders nog meer versterkt wordt.
De staatschuld loopt aanzienlijk op door lagere belastingsinkomsten en verhoogde steunmaatregelen. Men verwacht dat het effect ervan op de begroting vele jaren zal aanhouden. Alle gevolgen op lange termijn zijn nog niet zichtbaar maar kunnen ingrijpend zijn.
Hoe werkt het virus en welke vaccins zijn de beste?
Vanaf april 2021 komen er zelftests in de Belgische apotheken waarbij iedereen zichzelf kan testen op besmetting met covid-19, dus zonder hulp van een zorgverlener. Het massale gebruik zou een gamechanger kunnen worden. Zonder labo detecteert deze test een hoge virale lading binnen het kwartier. Hij zou gebruikt kunnen worden vooraleer in contact te komen met andere mensen. Maar de regels dienen ook bij negatieve uitslag gevolgd te worden. Om effectief te zijn vereist het vooral burgerzin en communicatie.
Op 16 of 17 april komt een vierde vaccin op de markt na dat van Pfizer, AstraZeneca en Moderna. Dan begint moederbedrijf Johnson & Johnson met de levering van 1,4 miljoen vaccins van hun Belgisch filiaal Janssen Pharmaceutica uit Beerse. Van dit vaccin is maar één prik nodig. Maar er worden ook problemmen vastgesteld en het bedrijf beslist zelf om de levering voorlopig te schorsen.
Ondertussen hebben wetenschappers de oorzaak gevonden van de zeldzame gevallen van vorming van bloed klonters na vaccinate met het AstraZeneca-vaccin. Er blijkt sprake te zijn van een extreme reactie van het immuunsysteem waardoor antistoffen worden aangemaakt tegen de eigen bloedplaatjes. In april werd de toediening aan personen onder de 55 jaar een maand geschorst tot er meer zekerheid komt. Het goede nieuws is dat de aandoening valt op te sporen en te behandelen.
Waarom verloopt het vaccinatieprogramma zo stroef?
In maart 2021 begint een derde golf in Belgïe en worden opnieuw strengere maatregelen van kracht zonder tot een volledige lockdown over te gaan. Grote groepen jongeren blijven echter de maatregelen niet volgen en er ontstaan confrontaties met de politie.
Ondertussen komt het vaccinatieprogramma op dreef maar we lopen ver achter op de UK, de VS en Israël. Deze landen hebben een sterk leiderschap en zijn onafhankelijk in hun beleid terwijl de 27 EU-lidstaten overeenstemming onder elkaar moeten vinden. Bovendien heeft de Europese commissie zuinig willen zijn en tijdens de onderhandelingen met de pharmabedrijven hard op de prijs gedrukt.
Het valt te hopen dat de roergangers van de regering-De Croo stoïcijns doof blijven voor het geroep van de stuurlui aan wal. Alle pogingen om delen van sectoren versneld los te weken uit de lockdown, om vaccinprivileges af te dwingen of een ode aan de vrijheid te prediken, zijn op dit moment verspilde energie. Er is een plan. Dat plan biedt uitzicht op een veilige haven. De opdracht is nu om het afgesproken plan aan te houden tot de veilige haven is bereikt. En daarbij geeft de druk op ons zorgsysteem de maat aan. Ooit zal men een rapport schrijven over de vraag of het coronabeleid van de Belgische regering wel de beste keuze was. Vergeleken met sommige buurlanden is de lockdown hier sowieso een pragmatische gatenkaas à la Belge. Maar dat is voer voor discussie achteraf. Eerst is het kwestie om de boot waar we allemaal op zitten in de veilige haven te navigeren. En dat doe je door standvastig te varen, niet door voortdurend de koers te wijzigen.
 |
Uit een studie van Olivier Lhoest van de Luikse universiteit worden volgende conclusies getrokken:
1-Men moet niet rekenen op collectieve immuniteit.
2-De overheersende overdracht van het virus gebeurt door aerosols die zich ver kunnen verplaatsen.
3-De sociale afstand van 1,5 m is niet effectief voor een virus dat zich via aerosol verspreidt.
4-Er is grote voorzichtigheid nodig bij heropenen van de scholen.
5-De kost van de tweede golf zal hoog oplopen daar de patiënten niet altijd onbeschadigd uit het hospitaal komen.
6-Laat huisartsen patienten behandelen om hospitalisatie en overlijdens te beperken.
7-Laat bevolking FFP2 of betere mondmaskers dragen.
Ook wanneer straks iedereen gevaccineerd is, dan nog blijft een set maatregelen nodig om te verhinderen dat corona opnieuw uitbreekt. Het moet bijvoorbeeld mogelijk blijven lokaal een mondmaskerplicht op te leggen. Dat beveelt het Raadgevend Comité voor Bio-Ethiek aan, in zijn volgend advies aan de overheid. Virologen kunnen zich vinden in dat advies.
Eind april vaardigt de regering een inreisverbod uit voor reizigers uit India, Zuid-Afrika en Brazilië omwille van de hoge besmettingsgraad van de virusvarianten uit die landen.
Rangschikking van de score op 27-01-2022 waarmee vele landen de pandemie bestrijden waarbij België op plaats 30 staat na Bangladesh.
De bevolking laat zich massaal vaccineren in België en de organisatie ervan verloopt vlot maar sommige mensen weigeren zich te laten vaccineren om volgende redenen:
-Covid-19 wordt niet als een bedreiging gezien,
-men is bang van de bijwerkingen van de vaccins,
-door religie en geloof in Oosterse therapiën denkt men immuniteit te verwerven
-er is gebrek aan vertrouwen in de vaccins en/of in de instellingen,
-er loopt een verscheidenheid aan complottheorieën rond.
In augustus 2021 testen opvallend meer inwoners positief op Covid-19. Een belangrijke verklaring is de terugkeer van mensen die op familiebezoek zijn geweest in een rode zone. Uit Marokko keren bijvoorbeeld heel wat mensen besmet terug.
Opmerkelijk: dat was eerst al te zien in het Antwerpse rioolwater.
Veel maatregelen worden versoepeld op het dragen van mondmaskers na . In de VS is het aantal doden door covid-19 gestegen naar 650000 en overweegt men de verplichting tot vaccinatie.
Eind augustus 2021 was de vaccinatiegraad in Vlaanderen 88%, in Wallonië 77% en in Brussel 60%. Maatregelen dringen zich op om de vaccinatiegraad te verhogen .
Corona heeft het draagvlak voor digitalisering versneld en het draagvlak er voor vergroot.
Waarom vaccinatieplicht verantwoordbaar is en solidariteit geen eenrichtingsverkeer is.
Economische en financiële gevolgen :
Impact van covid op de economie
Covid-19 heeft de wereldeconomie helemaal door elkaar geschud. De Europese Centrale Bank zorgde daarom voor nooit geziene steunmaatregelen om te voorkomen dat de Europese landen in
een systemische economische en financiële crisis zouden vallen. Ook de banken zijn financieel aangetast door de economische stilstand die de wereldwijde lockdowns hebben veroorzaakt.
Deze financiële crisis is het gevolg van de globale pandemie die op alle economieën op synchrone wijze een zodanige schok heeft gegeven dat er een dip
gekomen is van maar liefst -3,5%. De wereldhandel is ingestort met bijna 10%.
Ook de Belgische economie kende in 2020 een terugval van de economische groei van -6,2% bijna evenveel als het Europese gemiddelde.
De gezinnen, de zelfstandigen en de bedrijven hebbenn hun activiteiten moeten stopzetten door de lockdown. Maar bij de huishoudens is er een nog veel belangrijkere instorting geweest van hun consumptie.
Omgekeerd, als je rekening houdt met de uitkeringen is het beschikbaar inkomen van de gemiddelde Belg er bijna niet op achteruitgegaan. De koopkracht was er wel maar
de mensen waren gewoon in paniek. Het gezinssparen is daardoor gestegen tot maar liefst 21% van hun beschikbaar inkomen. Op de Belgische banken bevond zich daardoor
20 miljard euro extra spaartegoeden.
De dienstensector die leeft van de sociale contacten zoals de horeca, de reissector en alle diensten die transportvormen aanbieden, de niet-essentiële detailshandelszaken
en de evenementen- en cultuursector zijn erg zwaar getroffen. Dit staat in contrast met diensten die online opereren en/of transporteerbaar zijn.
Zij hebben goed standgehouden, net zoals de zware industrie, de nijverheid en in het bijzonder de chemische en farma-industrie.
Gelukkig heeft de ECB drie belangrijke maatregelen genomen:
Ze zorgde eerst en vooral voor kalmte en stabiliteit op de financiële markten door heel veel financiële middelen ter beschikking te stellen via de banken.
Zo werd de paniekgolf relatief snel ingedijkt.
Ook waren de algemene financiële voorwaarden om financiële middelen te ontlenen bij de ECB ongezien laag, namelijk -0,5%. De banken werden als het ware gesubsidieerd
om liquiditeiten op te nemen. De ECB gaf er dus geld bovenop om die liquide middelen op te nemen en ze door te geven aan zij die het nodig hadden.
De algemene condities om aan geld te geraken waren ongezien soepel.
Bovendien heeft de ECB het pandemic emergency purchase programme ingelast om grote bedrijven en kmo’s die door Covid in de moeilijkheden zaten,
van liquiditeiten te voorzien.
Ook de overheid heeft niet stil gezeten. De terugval van de vraag van de gezinnen heeft ze gedeeltelijk gecompenseerd door zelf meer overheidsuitgaven te doen,
bijvoorbeeld aan extra uitgaven voor tijdelijke werklozen. Daarnaast heeft ze ook moratoria ingesteld op faillissementen en afbetalingsschema’s (afbetalingen van huishuur of van hypotheeklening).
De Covidimpact heeft op de financiële markten gepiekt van maart tot juni 2020. De enorme crisis is dan relatief snel gekalmeerd.
 |
De coronabarometer koppelt vooraf bepaalde drempelwaarden op vlak van coronabesmettingen of ziekenhuisopnames aan een set maatregelen.
Dat moet ervoor zorgen dat er meer voorspelbaarheid in het beleid komt.
Het is het geen "automatische piloot" maar wel een beslissingsinstrument voor het Overlegcomité. Het Overlegcomité bepaalt de code waarin we ons bevinden
en zal dus ook de maatregelen vastleggen. Het zal gebeuren op basis van wetenschappelijke analyse en cijfers in de zorg,
maar het is ook gebaseerd op een bredere analyse van de situatie (maatschappelijk welzijn, motivatie etc.).
Op 18-02-2022 gaat men in België van code rood naar code oranje en worden een aantal maatregelen versoepeld. De piek van de vijfde golf is voorbij.
Tot nog toe heeft de overheid meer dan 34 miljard uitgegeven om deze crisis te bedwingen.
Op 7 maart 2022 wordt de coronabarometer op code geel geplaatst en vervallen de maatregelen zoals CST in de horeca en bij evenementen en de mondmaskerplicht behalve op het openbaar vervoer en in de woonzorgcentra.
| Omikron toont dat we anno 2022 geen effectieve manier hebben om de verspreiding van een erg besmettelijk virus te stoppen - de waarschuwing die Omikron inhoudt is simpel: we zijn schrikbarend kwetsbaar als er ooit iets opduikt dat even besmettelijk is, maar wél veel dodelijker of ziekmakend is.Wat Omikron toont is dat geen enkele samenleving een effectieve manier heeft om de verspreiding van een zo besmettelijk iets als Omikron te stoppen – en dat de gevolgen hallucinant zijn als het pakweg 10 procent van degenen die het infecteert zou doden, zoals het oorspronkelijke SARS-virus in 2003, of als het verwoestende gevolgen op lange termijn heeft voor bijna iedereen die het ziek maakt. Laten we onszelf niet voor de gek houden: Omikron was een voorproefje van wat er zou gebeuren als er een extreem besmettelijk nieuw virus zou opduiken dat niet die mildere uitkomst bij zich draagt. 40 procent van de VS en meer dan 50 procent van Europa in minder dan twee maanden besmet: zowel economisch als sociaal zou de kost immens, bijna niet voor te stellen zijn, zelfs als het virus dodelijk genoeg was geweest om de meest extreme maatregelen te rechtvaardigen die we kunnen nemen. |
Foute lessen uit de corona-crisis volgens Voka:
1. Corona is het einde van een economie gebaseerd op groei
2. We moeten veel meer investeren in onze overheid
3. We moeten de koopkracht van de mensen ondersteunen
4. We moeten weer lokaal kopen
5. Onze economie moet kleinschaliger
6. Laat ons de jobs herverdelen via arbeidsduurverkorting of brugpensioen
7. Onze overheid gaat failliet
8. Laat de rijken de crisis betalen
9. We moeten kiezen tussen gezondheid en economie
10. We kunnen alles oplossen door onbeperkt geld bij te drukken
De uiteindelijke analyse van deze crisis zal de komende jaren volgen, maar dit zijn de vijf belangrijke lessen:
1. De overheid speelt een cruciale rol in het opvangen van crisissen.
Als de private sector in crisisperiodes onder druk komt, blijft enkel de overheid over om de klap op te vangen en een neerwaartse spiraal te vermijden.
De verschillende Belgische overheden hebben die rol doorheen de crisis goed ingevuld met snelle steunmaatregelen. Dit heeft onvermijdelijk een impact op de
overheidsfinanciën, maar niks doen zou op termijn nog veel grotere schade betekenen. Dit impliceert trouwens ook dat in goeie tijden buffers ingebouwd worden
in de overheidsfinanciën (wat al te vaak vergeten wordt).
2. Er is geen tegenstelling tussen economie en gezondheid
De ervaringen met het virus in verschillende landen tonen aan dat gezondheid en economie hand in hand gaan. Er moet niet gekozen worden tussen gezondheid en economie.
Zolang we het virus niet onder controle krijgen, kan de economie niet normaliseren. Dat zet het belang van een effectieve vaccinatiestrategie extra in de verf.
3. Er is veel meer flexibiliteit en innovatie mogelijk dan vaak gedacht.
Flexibiliteit, aanpassingsvermogen aan veranderende omstandigheden en innovatie zijn cruciale factoren in crisisperiodes. In deze crisis bleek er veel meer mogelijk dan
voor de crisis gedacht werd. Telewerk en andere aanpassingen van de arbeidsorganisatie zijn sprekende voorbeelden van de mogelijkheden van meer flexibiliteit.
Daarnaast bleek er ook enorm veel innovatie mogelijk, ook in sectoren waar dat eerder vaak moeilijk lag, zoals gezondheidszorg of onderwijs.
Ook in de bedrijfswereld betekende de crisis een boost voor innovatie, met de snelle ontwikkeling van de vaccins en de overstap naar e-commerce als opmerkelijke voorbeelden.
4. Digitalisering hielp de economie door de crisis.
De crisis zorgde voor een spectaculaire versnelling in de al langer bestaande tendens naar meer digitalisering. De crisis maakte ook het enorme potentieel daarvan duidelijk.
Zonder de digitale mogelijkheden was de economische schade nog veel zwaarder geweest. Evengoed hebben we nog lang niet alle mogelijkheden op vlak van digitalisering
aangeboord.
5. Europese coördinatie heeft potentieel, maar blijft onvoldoende uitgewerkt
Dit was een ideale crisis om gecoördineerd op Europees niveau aan te pakken. In vergelijking met de crisis van 2008 was de Europese aanpak duidelijk effectiever, onder meer
met de uitrol van het enorme steunprogramma, maar er blijft heel wat ruimte voor verbetering. Dat heeft op z’n minst gedeeltelijk te maken met het Europese kader, gezondheid
blijft een bevoegdheid van de lidstaten, maar Europa heeft zeker ook kansen laten liggen.
Deze lessen moeten we ook meenemen om onze economie na deze crisis duurzaam te versterken. Het potentieel van digitalisering, meer flexibiliteit en innovatie, de elkaar
versterkende rol van overheid en private sector, en mogelijkheden voor sterkere Europese coördinatie kunnen ook helpen om onze economie en samenleving voor te bereiden op andere uitdagingen die liggen te wachten, zoals de vergrijzing en de klimaattransitie.
 |
Website Literatuur-Covid-19 pandemie
Shutdown- Corona en de wereldwijde crisis van 2020 door Adam Tooze
Waar blijft mijn tijd-Tanja Van van der Lippe
Beter is niet genoeg-De Vos Marc
Het Italiaans experiment-Pepijn Corduwener